Recenzje whisky ze smakiem

Blended czy single malt?

Podekscytowany wchodzisz do sklepu, spoglądasz na półki wypełnione butelkami, uważnie czytasz etykiety i… przerażony niczego nie rozumiesz. Wybrać blended czy single malt? Oto jest pytanie… Spokojnie! Nie kupuj od razu Johnnie Walker Red Label, bo kiedyś widziałeś u znajomych charakterystyczną etykietę – sprawa z wyborem whisky nie jest wcale taka skomplikowana, jak pozornie mogłoby się wydawać. Chociaż głównym wyznacznikiem, czy trunek będzie Ci odpowiadał jest oczywiście konkretny smak, warto wiedzieć czego się spodziewać po zawartości butelek.

Żeby prawidłowo czytać etykiety oraz poruszać się w świecie whisky, wypadałoby poznać podstawowy podział tych alkoholi.

I właśnie tutaj pojawia się kwestia produkcji whisky, której wyróżniamy kilka rodzajów m.in. blended malt, blended czy single malt. Spróbuję zatem pokrótce wyjaśnić na czym polegają różnice między poszczególnymi gatunkami, oznaczeniami i terminami dotyczącymi whisky. Generalnie, nawet bardzo mocno upraszając, trudno ją nazywać „rudą wódą”, bo chociaż zawartość alkoholu jest podobna, proces powstawania oraz niuanse z tym związane okazują się znacznie ciekawsze i bardziej złożone od gorzałki.

blended czy single malt? rodzaje whisky

Jeśli jesteś kompletnym laikiem, szukającym whisky bardziej na prezent, aniżeli własne potrzeby, zacznijmy od tego czym w zasadzie „ruda” jest. Mówimy o mocnym napoju alkoholowym, który powstaje poprzez destylację zacieru różnych zbóż, dojrzewa minimum trzy lata leżakując w beczkach, będąc finalnie zabutelkowanym z mocą przynajmniej 40% ABV. Natomiast w kwestii zawartości, whisky można rozcieńczać tylko destylowaną lub demineralizowaną wodą i ewentualnie zabarwić karmelem prostym E150a (cukier palony).

Szczegółowe wymagania dotyczące ogólnych zasad stosowanych dla definicji, opisu i prezentowania napojów alkoholowych reguluje rozporządzenie (EWG) nr 1576/89 z dnia 29 maja 1989 roku (LINK), które dodatkowo mogą zaostrzać przepisy krajowe. Jednak nie zawracajmy sobie głowy jakimiś tam formułkami! Żeby prawidłowo czytać etykiety oraz poruszać się w świecie whisky, wypadałoby poznać podstawowy podział tych alkoholi, który znajdziecie poniżej. Oczywiście, to jeszcze całego tematu nie wyczerpuje, wystarczy jednak do zwiększenia świadomości podczas zakupów.

Malt whisky – whisky słodowa powstająca na bazie zesłodowanego ziarna jęczmienia, destylowana w kotłowych aparatach destylacyjnych (miedzianych alembikach), której niespieszny proces produkcyjny zapewnia wyrazisty smak i aromat. Ważnym elementem powstawania szkockiej malt whisky jest suszenie (wędzenie) słodu na paleniskach torfowych. Destylat leżakuje w dębowych beczkach, często używanych wcześniej do produkcji sherry, porto lub burbona.

Grain whisky – whisky produkowana z mieszanki różnych, przeważnie niesłodowanych zbóż – kukurydzy, żyta, jęczmienia i/lub pszenicy. Destylowana w aparatach kolumnowych podobnie jak wódka, co jest efektywniejszą metodą przemysłową. Mniej popularna od malt whisky, jest jednak głównym składnikiem popularnej blended whisky (zwłaszcza tych tańszych).

Single malt whisky – whisky słodowa (malt) powstająca tylko w danej gorzelni z jednego rodzaju ziarna (jęczmiennego), która często bywa kupażem różnych beczek i roczników dla uzyskania wyjątkowego smaku i aromatu.

Single cask – zwana również single barrel, whisky pochodząca z pojedynczej beczki. Dlatego często jest sprzedawana w numerowanych butelkach jako wersja limitowana, mając niestandardowy rocznik. Niejednokrotnie charakteryzuje się również ABV ponad 40%, może być jednak rozcieńczana dla uzyskania odpowiedniego ABV.

Cask strenght – szczególna odmiana single cask, nalewana bezpośrednio z pojedynczej beczki bez ingerowania we właściwości trunku (rozcieńczania). Dziedziczy zatem „moc” beczki, więc ABV często wynosi ponad 55-60%. Producent dla wiarygodności podaje też informacje o beczce, ilości rozlanych butelek itp.

Single pot still – whisky produkowana tylko w Irlandii, której nie można w prosty sposób skatalogować jako single malt. Do wytwarzania single pot still oprócz słodowanego jęczmienia (namaczanego, kiełkującego), używa się bowiem niesłodowanego ziarna jęczmiennego (tzw. zielonego), nadającego trunkowi oleistości oraz specyficznego posmaku.

Blended malt – mieszanka będąca połączeniem kilku malt whisky pochodzących z różnych destylarni. Określana również mianem pure malt. Przykładem takiej whisky jest Chivas Regla Ultis.

Blended grain – podobnie jak w przypadku blended malt, jest to połączenie kilku grain whisky pochodzących z różnych destylarni. Przykładem takiej whisky jest Loch Lomond Single Grain.

Blended – whisky mieszana powstająca z różnych rodzajów whisky słodowych (malt) i zbożowych (grain), czasami nawet czterdziestu albo więcej, które są zazwyczaj młodymi destylatami, chociaż nie brakuje także starszych roczników. Whisky single malt nadaje trunkowi charakteru, whisky grain łagodzą smak, zaś proporcje zależą oczywiście od producenta. Jest to najpopularniejszy rodzaj whisky na świecie, będący filarem sprzedaży takich marek jak Ballantine’s, Grant`s, Chivas Regal czy Tullamore Dew.

blended czy single malt? rodzaje whisky

Whisky wytwarzana jest w wielu miejscach na świecie, jednak trzy kraje prawie całkowicie zdominowały ten sektor alkoholi. Whisky bądź whiskey, bo pisownia ma tutaj znacznie, dojrzewająca w Szkocji, Irlandii bądź Stanach Zjednoczonych, mniej lub bardziej różni się metodą produkcji. Warto więc z grubsza wiedzieć co decyduje o charakterystyce danego trunku. Pomijając trzech największych graczy, dość często w lepszych sklepach spotkać można whisky z Kanady (Glen Breton, Alberta) oraz Japonii (Nikka), rzadziej Szwecji czy Indii, niemniej owe destylaty w dużym stopniu naśladują produkty ze Szkocji lub Irlandii.

Jeśli chodzi o rodzimą tradycję whisky, to niestety jest wyjątkowo skromna, sięgając wprawdzie czasów przedwojennych (lata trzydzieste XX wieku) kiedy Baczewski wprowadził „Old Polish Whisky”, niemniej część destylatu była sprowadzany ze Szkocji. Bardziej „polską” można nazwać Zamkową Whisky, prawdopodobnie w całości wytwarzaną w kraju. Niedawno pojawił się także Kozuba & Sons, który stworzył pierwszego polskiego single malta – Prologue. OK, trochę popłynąłem, temat lokalnych trunków zostawiam na później, a teraz wracamy do najważniejszych graczy w biznesie:

Scotch whisky – produkowana wyłącznie na terenie Szkocji według przepisów określonych przez Scotch Whisky Regulations 2009. Szkocka whisky musi być wydestylowana ze słodu jęczmiennego (single malt) lub innych zbóż (grain / blended), przez minimum 3 lata leżakując w dębowych beczkach o objętości nieprzekraczającej 700 litrów. Prawo nie zezwala na używanie przy wytwarzaniu whisky niczego innego (oprócz wody), niż karmelu do zabarwienia cieczy. Co więcej, trunek musi zostać rozlany oraz zabutelkowany w Szkocji, nie mogąc opuścić terytorium wyspy bez akcyzy pozwalającej na sprzedaż detaliczną. Single Malt Scotch Whisky są przeważnie destylowane dwukrotnie, mając co najmniej 40% ABV. Szkocki przemysł produkcji whisky jest podzielony na pięć regionów o unikalnym charakterze: Lowlands, Highlands, Speyside, Islay i Campbeltown. Popularne szkockie marki to: Grant’s, Aberlour, Glenfiddich, Glenmorangie, Ballantine’s, Chivas Regal.

Irish whiskey – whisky pochodząca z Irlandii, tradycyjnie produkowana z mieszanki słodowanego oraz niesłodowanego jęczmienia (jarego) i podobnie jak szkocka whisky, musi leżakować minimum 3 lata w beczkach (drewnianych, jednak bez wyraźnego wskazania na dębowe). Irlandczycy nie wędzą jęczmienia i przeprowadzają potrójną destylację, dlatego smak ich whiskey jest zazwyczaj łagodniejszy od szkockiej. Wstępuje w rodzajach single grain, single pot still, blended czy single malt. Popularne marki irish whiskey to: Bushmills, Jameson, Tullamore Dew.

Bourbon – amerykańska odmiana whiskey wytwarzana z kukurydzy oraz innych zbóż (żyto, słodowany jęczmień), jednak zawartość tego pierwszego musi wynosić minimum 51%. Bourbon leżakuje w świeżo opalonych dębowych beczkach, jest destylowany jednokrotnie, a jeśli dojrzewał minimum dwa lata spełniając wszystkie kryteria, może zostać określony mianem straight bourbon. Jego odmianę stanowi tennessee whiskey (Jack Daniel’s), która zanim trafi na leżakowanie poddawana jest filtracji klonowym węglem drzewnym. Większość bourbonów leżakuje minimum cztery lata, ale jeśli okres dojrzewania jest krótszy, taka informacja powinna znaleźć się na butelce. Wyróżniamy jeszcze rye whiskey wydestylowaną z zacieru zawierającego co najmniej 51% żyta, wheated bourbon gdzie obok obowiązkowych 51% kukurydzy reszta zacieru pochodzi z pszenicy, a także corn whisky wydestylowanej w minimum 80% z kukurydzy. Większość producentów znajduje się w Kentucky, a popularne marki to: Jim Beam, Wild Turkey (bourbon), Jack Daniel’s (Tennessee whiskey), Wild Turkey (rye whiskey).



2 thoughts on “Blended czy single malt?”

  • Przykładem blended grain jest Loch Modan Single grain?
    Wild Turkey to rye whiskey?
    Każda szkocka jest wedzona?
    I to że grain whisky nie musi być pot stillowana oznacza że nie może i że musi być destylowana kolumnowo?
    Zapraszam do dyskusji 🙂
    Poza tym świetny artykuł.
    Pozdrawiam i czekam z niecierpliwością na odpowiedź.

    • Cześć i czołem 🙂

      AD 1 . Takiej whisky nie znam, chyba że pytanie dotyczy produktu marki Loch Lomond

      AD 2. Jest w sprzedaży Wild Turkey Straight Rye Whiskey, więc ta odmiana się kwalifikuje.

      AD 3. Wszystkich nie znam 🙂 Jednak jęczmień do produkcji szkockiej jest zasadniczo wędzony w torfowym dymie.

      AD 4. Nie jestem w tym temacie autorytetem, ale nic nie stoi na przeszkodzie, żeby robić grainy w alembikach miedzianych. Osobiście takiej nie widziałem.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *